اسبابی که در قیامت کاربرد ندارند!
دنیایفانی آکنده از ظلم‌ها و تجاوزهاست. بسیاری از صاحبان قدرت و منصب برای رسیدن به خواسته‌های خود از روش‌ها و عواملی بهره می‌گیرند که درست و اخلاقی نیست. لکن باید توجه داشت که در روز قیامت و به هنگامزنده شدن مردگان، آنچیزهایى که در دنیا، زورمندان براى پیشبرد اهداف خود به آنها متوسل مىشدند، هیچ تأثیرى نخواهد داشت و شگردهایى که در دنیا به کار برده مىشد در آنجا بىفایده است. این امری است که خداوند متعال به طور صریح در بسیاریآیات قرآن بدان اشاره نموده و آدمیان را توجه داده است که تنها ایمان و اعمال صالح استکه می‌تواند یاری رسان در روز واپسین باشد. در این مجال به برخی از این عوامل بی اثر در رستاخیز که مدنظر خداوند در قرآن قرار دارد اشاره می‌گردد.
تفاوت اصول حاکم بر مجازات در دنیا و آخرت
در این دنیا چنین معمول است که براى نجات مجرمان از مجازات از طرق مختلفى وارد مىشوند:
ـ گاه یک نفر جریمه دیگرى را پذیرا مىشود و آن را اداء مىکند.
ـ اگر این ممکن نشد متوسل به شفاعت مىگردد و اشخاصى را بر مىانگیزد که از او شفاعت کنند.
ـ باز اگر این هم نشد سعى مىکنند که با پرداختن غرامت خود را آزاد سازند.
ـو اگر دسترسى به این کار را نیز نداشتند از دوستان و یاران کمک مىگیرند تا از او دفاع کنند و گرفتار چنگال مجازات نشود. اینها طرق مختلف فرار از مجازات در دنیا است.
ولىقرآن بیان می‌دارد که اصول حاکم بر مجازات‌ها در قیامت به کلى از این امورجدا است، و هیچ یک از این امور در آنجا به کار نمى آید، تنها راه نجات پناه بردن به سایه ایمان و تقوا است و استمداد از لطف پروردگار.
بررسىعقاید بت پرستان یا منحرفین اهل کتاب نشان مىدهد که این گونه افکار خرافىدر میان آنها کم نبوده است. مثلا نویسنده تفسیر المنار نقل مىکند که در بعضى از مناطق مصر بعضى از مردم خرافى وجه نقدى به غسل دهنده میت مى دادند و آن را اجرت نقل و انتقال به بهشت مىنامیدند.
و نیز در حالات یهود مىخوانیم که آنها براى کفاره گناهانشان قربانى مىکردند، اگر دسترسى به قربانى بزرگ نداشتند یک جفت کبوتر قربانى مىکردند!
درحالات اقوام پیشین که احتمالاً قبل از تاریخ زندگى مىکردند مىخوانیم که آن ها زیور آلات و اسلحه مرده را با او دفن مىکردند تا در زندگى آیندهاشاز آن بهره گیرد!
حال به برخی از مواردی که قرآن ناکارآمدی آنها را در قیامت متذکر شده است اشاره می‌گردد.
پرداخت رشوه
در قیامت هیچ کس نمىتواند از طرف کس دیگرى چیزى بپردازد که او را مجازات نکنند و این همان رشوه است که در دنیا معمول است: "لا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئاً"؛ "هیچ کس چیزى [از عذاب خدا] را از کسى دفع نمىکند". (بقره/48)
پارتی بازی
در قیامت شفاعت به معناى پارتى بازىپذیرفته نیست و کسى نمىتواند درباره کس دیگرى واسطگى کند و او را از مجازات رها سازد: "وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ"؛ "و نه از او شفاعتى پذیرفته می‌شود".(بقره/48)
البته توجه کنیم که این شفاعت با شفاعتى که پیامبران و ائمه و صلحا، با شرایط مخصوص و براى اشخاص مخصوصى مىکنند، تفاوت بسیار دارد و طبق آیات دیگرى از قرآن، شفاعت شفیعانى که از طرف خدا مأذون باشند درباره افرادى که مورد رضایت خداست، پذیرفته خواهد شد.
پرداخت فدیه
در قیامت فدیه قبول نمىشود. یعنى کسى نمىتواند مجازات خود را با پولى یا چیز دیگرى بخرد و این با نوع اول فرق مىکند.
دراولى کس دیگرى از طرف شخص، پول مى داد تا حکم به مجازات داده نشود که همان رشوه است ولى در اینجا خود شخص با پذیرش حکم، مى خواهد آن را بخرد و به جاى رفتن در آتش جهنم، معادل آن را بپردازد! "وَ لا یُۆْخَذُ مِنْها عَدْلٌ"؛ "و نه به جاى وى بدلى گرفته مىشود".(بقره/48)
استفاده از قدرت قدرتمندان
درقیامت هیچ قدرتى نیست که به مجرم کمک کند و مثلاً با اعمال زور و فشار و یا با قهر و غلبه مجرم را از چنگال عدل الهى برباید: "وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ"؛ "و نه یارى خواهند شد".(بقره/48)
خویشان و فرزندان
در روز رستاخیز هر کس مسئول کارهای خویش بودهو به دنبال آن است که راه نجاتی برای خود بیابد. مۆمنان به دلیل نیکی اعمال به سوی بهشت رفته و کافران به دلیل اعمال ناشایست در جهنم سرازیر می‌گردند و هیچ کس نمی‌تواند مسئولیت کارهای دیگری را بر عهده گرفته و یاری‌رسانش باشد. خانواده و خویشان نزدیک در آن روز برای یکدیگر فایده‌ای نخواهند داشت: "لَنْ تَنْفَعَکُمْ أَرْحامُکُمْ وَ لا أَوْلادُکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ"؛ "در روز قیامت خویشاوندان و فرزندانتان شما را سودى نخواهند داشت". (ممتحنه/ 3)
مال و فرزند
ایندو سرمایه مهم زندگى دنیا، اموال و نیروهاى انسانى، در قیامت کم ترین نتیجهاى براى صاحبانش نخواهد داشت: "یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ"؛ (شعراء/ 88) "روزى که مال و فرزندان فایده نمىدهند".
بدیهى است اگر سرمایه هاى مادى در طریق اطاعت فرمان پروردگار قرار گیرند، رنگ الهى و صبغه اللَّه به خود مىگیرند و "الباقیات الصالحات" محسوب مىشوند.
معذرت خواهى
آن روز، روز رسوایى و بدبختى کافران و ظالمان است، همان روزى که عذرخواهىظالمان سودى نمىبخشد، و لعنت خدا مخصوص آنها است، و خانه و جایگاه بد نیز به آنها تعلق دارد: "یَوْمَ لا یَنْفَعُ الظَّالِمِینَ مَعْذِرَتُهُمْ وَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ". (غافر/52)
نمونه‌هایدیگری نیز چون دوستى[1]، داد و ستد[2]، قدرت بر نفع و ضرر[3]، نیرنگ و حیله[4]، بتها و معبودهاى باطل[5]، یار و یاور[6]، بازخرید[7] و برداشتن بار دیگرى[8] در قرآن آمده است.
این بود نمونههایى از عوامل و اسبابى که در دنیا انسان ها به آن چنگ مىزنند تا از زیر بار مسئولیت و محکومیت شانه خالى کنند ولى در روز قیامت هیچ یک از اینها مۆثر نیست و هر انسانی در گرو اعمالى است که در دنیا انجام داده است.
پی نوشت ها:
[1]. "یَوْمٌ لا بَیْعٌ فِیهِ وَ لا خُلَّةٌ"؛ "روزى که در آن نه داد و ستدى باشد و نه دوستى". (بقره/ 254)
[2]. "یَوْمٌ لا بَیْعٌ فِیهِ وَ لا خِلالٌ"؛ "روزى که در آن نه داد و ستدى باشد و نه دوستى". (ابراهیم/ 31)
[3]."فَالْیَوْمَ لا یَمْلِکُ بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ نَفْعاً وَ لا ضَرًّا"؛ "پسدر این روز بعضى از شما بر بعضى دیگر توانایى رساندن سود و زیانى ندارد". (سباء/ 42)
[4]. "یَوْمَ لا یُغْنِی عَنْهُمْ کَیْدُهُمْ شَیْئاً"؛ "روزى که نیرنگ آنها، آنها را سودى ندهد". (طور/ 46)
[5]."فَما أَغْنَتْ عَنْهُمْ آلِهَتُهُمُ الَّتِی یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ شَیْءٍ"؛ "پس به آنان سودى نداد معبودهایشان که جز خدا آنها را مىپرستیدند". (هود/ 101)
[6]."ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ"؛ "براى ظالمان (در روز قیامت) یار و یاورى نیست". (غافر/ 18)
[7]. "فَالْیَوْمَ لا یُۆْخَذُ مِنْکُمْ فِدْیَةٌ"؛ "امروز از شما باز خریدى گرفته نخواهد شد". (حدید/ 15)
[8]. "وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى"؛ "هیچ کس بار گناه دیگرى را بر نمى دارد". (فاطر/ 35)
منابع:
تفسیر کوثر، ج1، ص: 168
تفسیر نمونه، ج1، ص: 223 و ج15، ص: 268
برچسب ها :
