پسرمدنيا دريايى است عميق، كه دانشمندانى بسيار در آن هلاك شدند، و چون چنين است تو كشتى خود را در اين دريا از ايمان بساز، و بادبان آن را از توكل قرار ده، و آذوقه اى از تقواى خدا در آن ذخيره كن، اگر نجات يافتى، به خاطررحمت خدا نجات يافته اى و اگر هلاك شدى به گناهانت هلاك شده اي. 
 

زنهار،كه به خاطر بدست آوردن چيزهايى غير از علم و ادب، از به دست آوردن ادب خسته نشوى ، و اگر در امر دنيا شكست خوردى، هوشيار باش كه در امر آخرت مغلوب نشوى، و بدان اگر در بدست آوردن علم شكست بخورى، در امر آخرتت شكست خورده اى، و در برنامه زندگيت زمانى براى بدست آوردن علم بگذار، براى اينكهعمر گرانمايه را هيچ چيز چون ترك علم ضايع نمى كند. 
 

ومبادا كه هرگز با اشخاص لجوج در افتى، و هرگز با مردى دانشمند جدال مكن، وبا هيچ ستكگرى سازگارى و دوستى مكن، و با هيچ زشتكارى برادرى مكن، و با هيچ متهمى رفاقت مكن، و علم خود را مانند پولت گنجينه كن، و به هر كس و ناكس عرضه مدار. 
 

از خدا بترس – به خدا اميد داشته باش 
 

پسرماز خداى عزوجل انچنان بترس كه اگر در قيامت نيكى هاي همه نيكان جن و انس را داشته باشي باز ترس آن داشته باشي كه عذابت كند، و از خدا اميد رحمت داشته باش آنچنان كه اگر در روز قيامت تمامي گناهان جن و انس را داشته باشي، باز احتمال و اميد اينكه خدا تو را بيامرزد داشته باشي. 
 

پسرگفت: پدر جان چطور چنين چيزي ممكن است، كه در عين داشتن چنان ترسي، اين چنين اميدي هم داشته باشم ، و اين دو حالت متضاد در يك دل چگونه جمع مي شود؟ لقمان گفت: پسرم اگر قلب مؤمن را بيرون آرند، در ان دو نور يافت مي شود، نوري براي ترس و نوري براي اميد و اگر آن دو را با مقياسي بسنجد، برابر هم هستند، هيچ يك از ديگري حتي به سنگيني يك ذره بيشتر نيست، و كسي كه بهخدا ايمان دارد، به گفته او نيز ايمان دارد، و كسي كه به گفته او ايمان داشته باشد، به فرمان او عمل مي كند، و كسي كه به فرمان او عمل نكند،گفتار او را تصديق نكرده ، پس اين حالات دل هر يك گواه ديگري است. 
 

كسي كه از خدا هراسناك باشد او را دوست هم دارد 
 

پسكسي كه به راستي ايمان به خدا داشته باشد، براي خدا عمل را خالص و خيرخواهانه انجام مي دهد، و كسي كه براي خدا عمل را خالص و خيرخواهانه انجام دهد، براستي ايمان به خدا دارد، و كسي كه خدا را اطاعت مي كند، از اوهراسناك نيز هست، و كسي كه از خدا هراسناك باشد او را دوست هم دارد، و كسيكه او را دوست بدارد، فرمانش را پيروي مي كند، و كسي كه پيرو فرمان خدا باشد، مستوجب بهشت و رضوان او مي شود، و كسي كه پيروي خشنودي خدا نكند، از غضب او هيچ باكي ندارد، و پناه مي بريم به خدا از غضب او. 
 

چند پند ديگر 
 

پسرمصد دوست بگير ، ولي يك دشمن نگير. فرزندم امانت را بپرداز، تا دنيا و آخرتت سالم بماند ، و امين باش كه خدا خائنان را دوست ندارد، پسرم اين طور مباش كه به مردم نشان دهي كه از خدا مي ترسي، و در قلبت بي پرواي او باشي. 
 

پسرممردم قبل از زمان تو براي فرزندان خود ثروت فراوان جمع كردند، و الآن تو مي بيني كه نه آنچه جمع كرده بودند مانده است ، و نه آن فرزندان كه برايشانآن ثروت را جمع كردند، آخر مگر نه اين است كه تو بنده اي اجير هستي و مأمور شده اي كاري را انجام دهي ، و وعده ات دادند كه در مقابل مزدت بدهند؟پس عملت را كامل انجام بده، تا اجرت را كامل دهند. 
 

در دنيا مانند گوسفند مباش 
 

ودر اين دنيا چون گوسفندي مباش كه در زراعتي سبز و خرم بيفتد و بچرد تا چاقشود. چون آن حيوان هر چه زودتر چاق شود ، به كارد قصاب نزديكتر شده است ، وليكن دنيا را به منزله پلي بگير، كه بر روي نهري زده باشند، كه تو از آن بگذري و رهايش كني ، و ديگر تا ابد به سوي ان بر نگردي، پس بايد آن را خرابكني ، نه آنكه تعمير نمايي، چون تو مأمور به تعمير نيستي . 
 

در آخرت از چهار چيز سؤال مي شوي 
 

وبدان كه تو به زودي و در فردايي نزديك وقتي پيش خداي عزوجل بايستي، از چهار چيز بازخواست خواهي شد ، از جواني ات كه در چه راهي تباه كرده اي، و از عمرت كه در چه فاني اش ساختي، و از اموالت كه از كجا آوردي و در كجا مصرف نمودي، پس خود را آماده كن و جوابي مهيا بساز، و از آنچه از دنيا از كفت رفته غم مخور چون دنيا دوام و بقا ندارد، پس حواست را جمع كن و سخت در كار خويش بكوش و در دلت همواره توبه را تجديد كن، و در زمان فراغتت در در عمل شتاب كن قبل از آنكه مرض ها و بلاها به سوي تو روي آرند و قبل از آنكه ايامت به سر آيد و مرگ بين تو خواسته هايت فاصله اندازد. 
 

زنهار از كسالت و بدخلقي 
 

پسرجان زنهار از كسالت و بد خلقي و كم صبري، كه با داشتن اين چند عيب هيچ دوستي با تو دوام نمي آورد، چون كسي كه حسن خلق دارد خوبان او را دوست مي دارند، و بدكاران از او دوري مي نمايند. 
 

پسر جان! به آنچه خدا قسمت تو كرده قانع باش تا زندگي تو با صفا شود.